Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
Dranoel
Hallo allemaal
Als een beginner zijn weg nog niet weet, is het wellicht wel aardig onderstaande tekst op zijn gemak door te nemen; het is een virtuele wandeling door een bepaald streekarchief, maar het kan net zo goed elders in het land bedoeld worden.
Ik heb de tekst enigzins veranderd, want het wordt gebruikt in mijn cursus, die ik op dit moment geef in Alphen a/d Rijn
******
Ik wil u laten ?zien? welke documenten er zijn, hoe u daar mee om moet gaan en hoe deze als basis kunnen dienen voor het opzetten van een familieoverzicht.
Dus volgt u mij maar . . . door het virtuele archief.
*****
Laten we als voorbeeld een fictieve grootvader nemen, waarvan u de geboortedatum weet: 2 maart 1885, want die heeft u ook kunnen verifiëren in het trouwboekje, wat uw familie keurig netjes heeft bewaard (hoop ik). Laten we uw grootvader Klaas Meulman noemen en u weet dat hij is geboren in Koudekerk aan den Rijn, want ook dat wordt in het trouwboekje vermeld.
Van die geboorteplaats zoekt u de Tienjarige Tafel op; dit is een register op de Burgerlijke Stand waarin op alfabetisch-lexicografische volgorde alle geboorten, huwelijken en overlijden binnen de betreffende gemeente zijn opgenomen over een periode van steeds 10 jaar. Als het goed is dan heeft dit register de jaartallen 1883-1892.
U vindt hierin allerlei lijsten met voor- en achternamen, datums en aktenummers. Nu blijkt dat de geboortedatum die u in het register vond achter de naam van uw grootvader een andere datum is dan de datum in het trouwboekje. In de Tienjarige Tafel vinden we namelijk 3 maart. We gaan nu eerst de betreffende akte opzoeken op de microfiches. Die microfiches mag u meestal zelf pakken en door middel van een leesapparaat moet u zelf de akte opzoeken. Al zoekend door de microfiches hebben we 3 maart 1885 al snel gevonden en bij die datum vinden we de gezochte akte. Al lezend komt u tot de ontdekking dat uw grootvader Klaas Meulman inderdaad op 2 maart 1885 is geboren. De gevonden datum in de klapper (Tienjarige Tafel) is namelijk de datum aangifte van de geboorte die ook in de aanhef van de geboorteakte is genoemd.
Een geboorteakte blijkt al veel genealogische gegevens te bevatten:
Deze gegevens schrijven we over, maar u kunt ook (tegen betaling) een fotokopie maken zodat u thuis alles nog eens rustig kunt nalezen en controleren.
Het blijkt dat de vader Hendrik Meulman heet, 30 jaar oud is en het beroep van molenaar uitoefent. De moeder wordt ook genoemd: Klazina Hogerwerf. Van haar wordt geen beroep en/of leeftijd genoemd (niet getreurd: er zijn andere referentiedocumenten die dat wel doen). Zijn vader is dus geboren in de jaren rondom 1855.
Opnieuw kunt u de Tienjarige Tafel (klapper) openslaan en hopen dat zijn vader, Hendrik Meulman ook in Koudekerk a/d Rijn is geboren. De getuigen in de geboorteakte zijn ook belangrijk, want vaak bestaat een familierelatie met de nieuwe wereldburger een of meerdere getuigen. Vaak genoeg leest men dat er een broeder bij is of zelfs twee. Maar de getuigen kunnen net zo goed een veldwachter, die op dat moment dienst had en een smid langs de vaart, wonende vlakbij het gemeentehuis; een leuke bijkomstigheid is dat de vader werd gevraagd om een eerste en tweede getuige, maar omdat hij lichtelijk beneveld is door jenever of brandewijn niet heeft gedacht aan de noodzakelijke getuigen. Tot 1935 was het nodig dat de geboorteakte werd opgemaakt in aanwezigheid van twee getuigen.
Uw volgende stap is dus Hendrik Meulman op te zoeken zo rond 1855. In de geboorteakte van zijn zoon wordt namelijk niet vermeld waar Hendrik geboren is, maar op goed geluk vinden we in de klapper van 1853-1862 van dezelfde gemeente Koudekerk aan den Rijn er de (aangifte)datum van deze Hendrik. Omdat de naam Hendrik Meulman maar één keer voorkomt, mag u aannemen dat deze uw overgrootvader is. Maar zoiets mag u pas vaststellen na het gevonden huwelijk met uw overgrootmoeder Klazina Hogerwerf, in combinatie met de overlijdensakte en de gevonden gegevens in het bevolkingsregister.
In de op te zoeken akte vinden we inderdaad dat onze Hendrik Meulman een zoon is van Pieter Meulman, 25 jaar en van Elisabeth de Groot en geboren is op 2 december 1855. Op deze wijze zou u geluk kunnen hebben een mooie stamreeks te bouwen naar een zo ‘vroeg’ mogelijke voorvader. Wat we nog niet weten is waar en wanneer Hendrik Meulman, die geboren is in 1855, is gehuwd, noch weten we iets van zijn vrouw, behalve haar naam Klazina Hogerwerf.
De relevante trouwakte kunnen we op dezelfde wijze via de Tienjarige Tafels van huwelijk opzoeken. We zoeken dus nu in de Tienjarige Tafel van omstreeks 1883 naar het huwelijk en vinden dit ook in de gemeente Koudekerk aan den Rijn. Hendrik Meulman en Klazina Hogerwerf met de bijbehorende huwelijksdatum 12 december 1888. In de genealogie noemen wij dit dan geen aangiftedatum, want in de huwelijksakte staat alleen maar de huwelijksdatum. Bij het opzoeken van het huwelijk in de gemeente Koudekerk aan den Rijn blijkt ook hier weer, dat de huwelijksakte een schat aan genealogische gegevens bevat, nog meer dan de geboorteakte. Om er enkele te noemen: gegevens van de ouders van de bruid en bruidegom, hun leeftijd en of zij tijdens dit huwelijk nog in leven zijn. Als ouders van Hendrik Meulman worden inderdaad Pieter Meulman en Elisabeth de Groot genoemd, zodat we weten dat de eerder gevonden Hendrik dus de juiste is, en dat, als we terugrekenen, de genoemde leeftijden ook inderdaad blijken te kloppen.
In de huwelijksakte wordt beschreven dat gegevens in de huwelijksbijlagen behoren te kloppen met de gegevens van de aanwezigen wij slaan daarom de bladzijde van de akte om in de hoop op die bladzijde iets van die bijlagen te kunnen vinden. Helaas, pindakaas, daar begint een nieuwe akte.
De huwelijkse bijlagen worden namelijk los van de akte bewaard en moeten daarom apart worden aangevraagd. In het Nationaal archief te Den Haag zijn deze bijlagen op film te lezen, maar in menig streekarchief als originele documenten. Men moet op een aanvraagbriefje de namen van het bruidspaar, de huwelijksdatum en -akte opschrijven, en ook de huwelijksplaats.
Als we de map ontvangen met de gegevens moet men niet teleurgesteld zijn over de hoeveelheid documenten; het is namelijk per echtpaar zeer sterk wisselend.
Het bevat minimaal de uittreksels van de geboorteakten van de bruid en bruidegom of, als de huwelijkspartners voor 1811 zijn geboren, de zogenaamde doopcedulen. Ook is er een certificaat van de Nationale Militie bij van de bruidegom. Indien de ouders overleden zijn, is meestal hun bewijs van overlijden ook aanwezig in de huwelijksbijlagen.
Net als in de geboorteakte kunnen in de huwelijksakte op- en/of aanmerkingen in de kantlijn staan beschreven, die zeer interessant voor uw genealogie kunnen zijn, zoals: een andere schrijfwijze van de familienaam of een echtscheiding is uitgesproken, of er kinderen bij het huwelijk zijn erkend en deze de achternaam van de bruidegom hebben gekregen.
Gemiddeld één op de vijf akten hebben zo'n aantekening.
Als laatste kunnen we de overlijdensakte vinden van de diverse familieleden, ook weer met behulp van de Tienjarige Tafels. De akten uit de beginperiode van 1811-1820 moeten met enige ?voorzichtigheid? worden geraadpleegd, omdat ze onjuiste gegevens kunnen bevatten. Geen wonder eigenlijk want de aangevers uit die tijd ? familie, vaak ook buren of goede kennissen van de overledene ? kenden lang niet alle gegevens van de persoon in kwestie; laat staan dat hij de namen wist van de ouders. Vooral dat laatste kwam nogal eens voor. En aan de andere kant komen we overlijdensakten tegen met heel uitgebreide gegevens, zoals een geboortedatum en zelfs vermeldingen waar de ouders zijn overleden.
Met het zoeken naar gegevens in de hieronder gelijste volgorde:
? tienjarige tafels
? geboorteakte
? huwelijksakte
? overlijdensakte
kunnen we ook andere familieleden ?tegenkomen? en al heel voorzichtig aan een genealogie denken van de achternaam die u (uit)zoekt.
Mocht u geen akten meer vinden van de zojuist genoemd soort, dan is er nog een ander belangrijk document dat voor de hand ligt: het bevolkingsregister . Zelfs als we in hetzelfde archief niet de huwelijksbijlagen kunnen vinden. Helaas zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog veel huwelijksbijlagen van gemeenten in Zuid Holland uit de periode 1843-1921 verbrand of verwoest en die zijn dus nergens meer te raadplegen.
Als een familienaam in een bepaalde plaats veel voorkomt en u een complete genealogie van uw familie wilt samenstellen dan kan het Bevolkingsregister een zeer geschikte uitkomst bieden. Neem bijvoorbeeld het volgende probleem, de achternaam De Jong (laten we nu een ander voorbeeld nemen dan Meulman) zal in een grote gemeente hoogstwaarschijnlijk veel voorkomen en na een korte blik in de Tienjarige Tafels is het wel even schrikken dat u enkele tientallen akten zal moeten raadplegen voordat u een leuke en overzichtelijke genealogie De Jong tot het begin van de 19e eeuw (zo rond 1811) kan maken. Ik heb zojuist beschreven dat niet alle De Jong's tot dezelfde familie behoren en als u bijvoorbeeld alleen geïnteresseerd bent in de nazaten van bijvoorbeeld Pieter de Jong, zult u heel veel akten, die voor uw onderzoek niet interessant zijn, toch moeten lezen en de conclusie trekken dat zoiets jammer is van uw ‘spaarzame’ onderzoekstijd.
Met een veel voorkomende achternaam als de Jong, de Vries, Bakker, Smit is het ondoenlijk om alle gegevens van die personen die deze naam dragen te gaan verzamelen en zelfs op te schrijven. U zult spoedig het spoor kwijt raken en hoe goed u ook denkt te gaan werken met een bepaald systeem, u zult snel het (familie-)overzicht kwijtraken en zelfs ‘geen zin’ meer hebben om verder te gaan met deze prachtige hobby.
Er is een heel goed alternatief om dit in een bepaald ‘keurslijf’ te krijgen, met andere woorden een bepaalde grens te trekken wie er werkelijk verwant zijn. Laten we Pieter de Jong nemen bijvoorbeeld en stel dat hij geboren is op 12 december 1859, een van de kinderen is Klaas de Jong geboren 12 maart 1890, maar zijn er eigenlijk nog meer kinderen uit dit huwelijk geboren? Uit (familie-)overlevering weten we dat er nog een broer Willem moet zijn en nog een meisje maar daar weten we de voornaam niet van.
Als u dan de Tienjarige Tafels openslaat kunt u lezen dat er tussen 1883 en 1915 wel zo'n 145 personen met de achternaam de Jong zijn geboren, maar wie is nu Klaas de Jong, waarvan er wel 6 worden genoemd met de voornaam, Klaas of Nicolaas?
En daarom moet u eens een blik werpen in het Bevolkingsregister onder de zojuist gevonden naam in de klapper: Pieter de Jong, hij is vader en heeft als ‘taak’ gezinshoofd. In de klapper van de Bevolkingsregister, die in menig archief wel aanwezig is worden meestal een letter-nummer-combinatie gegeven, die een verwijzing geeft naar het betreffende boek, deel en bladzijde (kan ook een folionummer zijn).
Het hele gezin van De Jong met inbegrip van de inwonende familieleden en huispersoneel leest u op de betreffende folio (bladzijde) met alle persoonlijke gegevens; wellicht leest u wanneer dit gezin is ingeschreven (kan ook ‘verhuisd naar . . .’ zijn) in de woonplaats, en wanneer kinderen, naar gelang deze een oudere leeftijd hebben een eigen gezin stichten, daar zij dan een ‘eigen’ bladzijde krijgen; ook staan de beroepen er in; en het niet-verwante huispersoneel, zoals knechten, dienstbodes.
Want van dit gezin vindt u van alle gezinsleden, de vader, de moeder, alle kinderen, mits gehuwd en elders een eigen bladzijde hebben, maar ook de inwonende familieleden als grootouders, de geboortedatum, de burgerlijke staat, het geslacht, de geboorteplaatsen, de geloofsrichting, de beroepen en de relatie tot het gezinshoofd, en ook alle ingekomen en vertrekdatums naar de resp. woonplaatsen. U mag wel aannemen dat het goed is, dus altijd waar mogelijk controleren.
In 1920 kwamen de gezinskaarten en in 1939/1940 de zogenaamde PK, de persoonskaart.
Ik hoop voor u dat er met deze ‘virtuele wandeling’ een goed overzicht is verkregen met het gebruik maken van de documenten van de Burgerlijke Stand na 1811.
