> Het loopt inderdaad allemaal door elkaar heen. Weet je of de
> lutherse kerk vroeger veel leek op de katholieke?
Volgens mij werden na de reformatie de protestante broedergeloven (luthers als Duitse/Scandinavische tak, en Waals als Franse tak) min of meer gelijke rechten gegeven als de Nederlands gereformeerden. Door de sterke emigratie naar Nederland werden in de 17e eeuw veel lutherse en Waalse kerken gesticht. De katholieken moesten het tot ver in de 17e eeuw zonder kerken doen, en daarna met schuilkerken. De lutherse kerk is altijd heel klein geweest in Nederland, maar ook de toonaangevende Nederlands gereformeerde kerk had in 17e eeuw waarschijnlijk maar 10-15% van de bevolking als ‘lidmaat’ (dus actief kerklid). Daaruit valt af te leiden dat ook in 17e en 18e eeuw nog tientallen procenten van de Nederlandse bevolking katholiek zijn gebleven, en niet alleen onder de Moerdijk. Het Nederlands gereformeerde geloof is altijd sterk anti-katholiek geweest (doopgetuigen is bijvoorbeeld een typisch katholieke gewoonte, niet alle gereformeerde kerken deden daar dus aan), het lutherse veel minder. Ik kan mij dus ook voorstellen dat het een lutherse dominee minder moeite zou kosten om katholieke doopgetuigen toe te staan dan een gereformeerde, maar dat blijft natuurlijk een beetje speculeren. Bij gemengde huwelijken trad o.h.a. een van beide echtelieden toe tot de kerk van de ander, maar dan kon de rest van de familie (broers en zussen) nog wel het ‘oude’ geloof blijven aanhangen, en bijvoorbeeld de gereformeerde zwager toch als doopgetuige optreden in een andere kerk. Het ‘gemengd’ dopen dat A.H.M. Thuijs meld ben ik nog niet tegengekomen, maar dat zou een creatieve oplossing kunnen zijn geweest als er geen sprake was van ‘bekering’.
Philip Verhagen