Vrijwilligers gezocht om historische NSB-karikaturen in kaart te brengen

Nederland kent een lange traditie van politieke karikaturen of spotprenten. Ook de NSB maakte zowel in de vooroorlogse jaren als tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruik van beeldbepalende prenten om politieke opvattingen te illustreren. Vrijwilligers zijn nu nodig om een beter beeld te kunnen krijgen van deze historische vorm van propaganda.

NIOD en Meertens Instituut vragen medewerking van vrijwilligers

De karikaturen die destijds in het NSB-weekblad Volk en Vaderland verschenen weerspiegelen op compacte wijze hoe de nationaalsocialistische tekenaar Maarten Meuldijk tegen situaties en gebeurtenissen in de toenmalige wereld aankeek. Als mengeling van feiten en visies vormen de karikaturen een interessante en belangrijke historische bron.

De prenten uit de NSB-pers zijn begrijpelijkerwijs uit het zicht verdwenen. Ze zijn slechts zelden zichtbaar en zullen vanwege hun politieke strekking geen instemming krijgen van hedendaagse kijkers of lezers. Toch kan bestudering van deze spotprenten bijdragen aan het beter begrijpen van wat de karikaturist bezielde en beoogde. In het KNAW-project Radicale politieke verbeelding willen het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en het Meertens Instituut de karikaturen van de omstreden karikaturist Meuldijk uit de jaren van crisis en bezetting systematisch en nauwgezet beschrijven. Om onze kennis van de NSB-propaganda te vergroten is de medewerking van gemotiveerde vrijwilligers onmisbaar.

Vrijwilligers onmisbaar voor onderzoek

In dit project worden enkele honderden politieke spotprenten uit de jaren 1933-1945 in kaart gebracht. Vrijwilligers kunnen hieraan meewerken door één of meer spotprenten te omschrijven via een stapsgewijze vragenlijst. De spotprenten zijn onlangs gedigitaliseerd door de Koninklijke Bibliotheek en kunnen via het internet op elke computer worden bekeken. Het NIOD en het Meertens Instituut hebben een speciale website ontwikkeld om de beschrijvingen op eenvoudige wijze mogelijk te maken.

Belangstellenden worden van harte opgeroepen om zich aan te melden voor deelname aan dit project. Dat kan door een e-mailadres door te geven op de site http://www.meertens.knaw.nl/vova/ Historisch geïnteresseerden worden dan zo spoedig mogelijk uitgenodigd om één of desgewenste meerdere karikaturen te beschrijven. Het kost relatief weinig tijd om een beschrijving te maken en alle medewerking is welkom.

Resultaten

Door de gezamenlijke inspanningen ontstaat een goed overzicht van de manieren waarop de NSB invulling gaf aan propaganda. Daarmee kunnen we leren wat de belangrijkste onderwerpen waren, wat het zelfbeeld en de vijandbeelden van NSB’ers waren en hoe deze karikaturen zich ontwikkelden tijdens de vooroorlogse jaren en tijdens de Duitse bezetting. Het geheel aan beschrijvingen levert nieuwe kennis op over deze bewogen jaren. Bovendien kan hiermee verder historisch onderzoek worden gestimuleerd op een interactieve en gebruiksvriendelijke manier.

Geïnteressseerd ? Meld je dan aan op http://www.meertens.knaw.nl/vova/